Het coronavirus brengt voor werkgevers veel nieuwe uitdagingen mee. Werknemers moeten in quarantaine, worden ziek of durven vanwege het virus niet naar het werk te komen. Wanneer moet je het loon nu wel en wanneer niet doorbetalen? Ik heb de meest gestelde vragen over de loondoorbetalingsverplichting voor je op een rij gezet.

Loon bij ziekte

Mijn werknemer is ziek door corona. Moet ik het loon doorbetalen?

Als jouw werknemer ziek is door corona, dan gelden de normale regels bij ziekte. Dat betekent dat je minimaal 70% van het loon moet doorbetalen. Staat er in het arbeidscontract dat je meer dan 70% betaalt of volgt dat uit de toepasselijke cao? Dan ben je daaraan gehouden. Eventuele wachtdagen mogen – ook bij ziekte door corona – op het loon worden ingehouden.

Ook als een werknemer arbeidsongeschikt raakt door besmetting met het coronavirus, dan geldt het normale verzuimprotocol. Meld de werknemer dus op tijd ziek bij de arbodienst of verzuimverzekeraar.

Zijn er uitzonderingen denkbaar op de loondoorbetalingsplicht?

Ja, de werknemer kan zijn recht op loondoorbetaling verspelen als de ziekte is veroorzaakt door opzet van de werknemer. Hij moet dus met andere woorden opzettelijk ziek zijn geworden. En daar zit in de praktijk de moeilijkheid. Die opzet is namelijk lastig te bewijzen.

Mijn werknemer wordt ziek tijdens zijn verblijf in een risicogebied. Heeft hij dan recht op loon?

Reizen naar een oranje of rood gebied wordt gezien als risicovol gedrag van de werknemer. Maar dat gedrag (alleen) is onvoldoende voor de conclusie dat de werknemer daardoor opzettelijk ziek is geworden. Daarom heeft een werknemer die tijdens zijn verblijf in een oranje of rood gebied ziek wordt, meestal wel recht op loondoorbetaling.

Tip. Moet je meer dan 70% van het loon doorbetalen? Dan kun je wel voorwaarden verbinden aan deze bovenwettelijke loondoorbetaling. Door bijvoorbeeld af te spreken dat de ziekte niet mag worden veroorzaakt door schuld van de werknemer, kun je toch een deel van het risico bij de werknemer neerleggen. Zorg er wel voor dat jullie voor het vertrek van de werknemer overeenstemming hebben over deze voorwaarde. En controleer of hierover in de CAO afspraken staan.

Mijn werknemer laat zich niet vaccineren. Hoe zit het dan met loondoorbetaling bij ziekte?

Je kunt werknemers niet verplichten om zich te laten vaccineren. Een niet-ingeënte werknemer die ziek wordt, heeft daarom recht op loondoorbetaling.

Loondoorbetaling bij thuisquarantaine

Mijn werknemer heeft klachten en moet volgens de richtlijnen van het RIVM in quarantaine. Heb ik een loondoorbetalingsplicht?

Als hoofdregel geldt: geen arbeid, wel loon. Dat betekent dat je als werkgever altijd verplicht bent om het loon te voldoen, tenzij je kunt aantonen dat het niet-werken binnen de risicosfeer van de werknemer ligt. Inmiddels is in diverse rechtspraak bepaald dat het uit voorzorg in thuis- gezinsquarantaine gaan, voor rekening en risico van de werkgever blijft. In geval van quarantaine moet je dus het volledige loon doorbetalen. Bovendien mag je geen wachtdagen hanteren.

Kan de betreffende werknemer thuis (andere) werkzaamheden uitvoeren? Dan geldt uiteraard dat hij dat ook moet doen. Weigert de werknemer om thuis te werken? Dan mag je wel loon inhouden.

Let op. Wordt de werknemer tijdens de quarantaine ziek? Of moet hij vanwege ziekte in quarantaine? Dan heeft hij recht op loon wegens ziekte. Afhankelijk van de afspraken in het contract of de CAO, kan dat dus betekenen dat het loon niet volledig, maar deels (voor minimaal 70%), wordt doorbetaald.

Mijn werknemer moet in quarantaine na zijn vakantie naar een oranje of rood gebied. Moet ik loon doorbetalen?

Een werknemer die ervoor kiest om op vakantie te gaan naar een risicogebied, weet dat hij na terugkeer in quarantaine moet. Werknemers die hun werkzaamheden vanuit huis kunnen verrichten hebben in principe recht op loondoorbetaling. Kan de werknemer echter niet thuiswerken? Dan valt dat binnen de risicosfeer van de werknemer en hoef je het loon niet door te betalen. Wijs de werknemer daarom vooraf schriftelijk op de consequenties die er verbonden worden aan het reizen naar een risicogebied.

En als het reisadvies tijdens de vakantie wordt aangepast?

Bij een reis naar een gebied met code geel, kan de werknemer bij terugkomst in principe zonder beperkingen naar het werk. Verandert het reisadvies tijdens de vakantie naar code oranje of rood, waardoor de werknemer toch in quarantaine moet? Dan heeft de werknemer alleen recht op loondoorbetaling als hij direct na het gewijzigde reisadvies terugkeert naar Nederland. Doet hij dat niet? Dan valt dit binnen zijn risicosfeer en verliest hij zijn recht op loondoorbetaling als hij zijn werk niet thuis kan uitvoeren.

Niet naar het werk komen

Mijn werknemer durft in verband met corona niet naar het te werk komen. Mag ik de loondoorbetaling dan stopzetten?

Een werknemer mag niet zomaar weigeren om te komen werken. Wel moet jij er als werkgever voor zorgen dat er sprake is van een veilige werkomgeving. Daarom moet je de nodige maatregelen treffen om de werkplek corona-proof te maken. Denk daarbij aan de aanwezigheid van desinfectiemiddelen, afgeschermde looproutes en de aanwezigheid van spatschermen.

Als er sprake is van een veilige werklocatie, dan moeten werknemers in principe gewoon komen werken. Het niet komen opdagen zonder toestemming of goede reden geldt als werkweigering. In dat geval mag je de loonbetaling stopzetten. Schort de loonbetaling echter niet ineens zomaar op, maar waarschuw de werknemer eerst schriftelijk over de consequenties van het niet op het werk te verschijnen.

Let op. Blijkt achteraf dat de werknemer wel een goede reden had om niet te komen werken? Bijvoorbeeld omdat er toch onvoldoende veiligheidsvoorschriften zijn getroffen of omdat de voorschriften in de praktijk stelselmatig onvoldoende worden nageleefd? Dan moet het loon met terugwerkende kracht worden betaald.

Geldt dit ook als mijn werknemer thuis kan werken?

Er bestaat geen absoluut recht op thuiswerken. Alleen het argument dat de werknemer zich niet veilig voelt op de werkplek is dan ook onvoldoende om het thuiswerken te kunnen afdwingen. Wel moet je kunnen toelichten waarom het voor jou van belang is dat werknemers op het werk aanwezig zijn en moet je dus voor een veilige werklocatie zorgen.

En als mijn werknemer of diens huisgenoot tot de risicogroep behoort?

Werknemers die tot de risicogroep behoren zijn doorgaans extra voorzichtig zijn. Onderzoek bij deze werknemers of het mogelijk is om ander passend werk te doen vanuit huis. Is dat geen reële optie? Overleg dan met de bedrijfsarts wat de best mogelijke oplossing is.

Mijn werknemer heeft jonge kinderen, maar geen opvang. Wanneer moet ik hem doorbetalen?

Moet jouw werknemer zijn kind met spoed ophalen, bijvoorbeeld omdat de school of kinderopvang (gedeeltelijk) sluit? Dan kan er calamiteitenverlof of kortdurend zorgverlof worden opgenomen.

Deze verlofregelingen bieden echter geen soelaas voor een langere periode, zoals in geval van een schoolsluiting. Lukt het de werknemer niet om opvang te regelen? Kijk dan of jullie samen tot een passende oplossing kunnen komen. Wellicht kan de werknemer zijn werk op andere tijden uitvoeren, of kan er een combinatie worden gemaakt van opvang en werk. Lukt het de werknemer niet om volledig te werken? Dan kun je langdurend zorgverlof toekennen. Maar daarbij bestaat – tenzij de cao anders bepaalt – geen recht op loon. Ook kun je afspraken maken over het compenseren van overwerk of het opnemen van vakantie- of ADV-dagen.

Mondkapje weigeren

(Wanneer) kan ik mijn werknemer verplichten om een mondkapje te dragen?

Je mag werknemers instructies voorschrijven als die betrekking hebben op de goede orde in de onderneming. Het voorschrift om een mondkapje te dragen valt binnen deze bevoegdheid, zolang daarmee een legitiem doel wordt gediend. Daarvan is in ieder geval sprake wanneer de instructie bijdraagt aan een gezonde en veilige werkomgeving. In dat geval wordt zowel het belang van de individuele medewerkers beschermd, als het bedrijfsbelang om uitval door ziekte of quarantaine te voorkomen.

Let op. Zijn er medische of psychologische beperkingen op basis waarvan de medewerker het mondkapje niet kan dragen? Dan kun je de instructie niet opleggen. Schakel in dat geval een bedrijfsarts in om te komen tot een goede oplossing. Zorg er in ieder geval voor dat willekeur wordt voorkomen.

Mag ik loon opschorten als mijn werknemer weigert een mondkapje te dragen?

Als een werknemer zonder geldige reden weigert om een mondkapje te dragen, mag je hem op non-actief stellen. In dat geval geldt dat het niet-werken binnen de risicosfeer van de werknemer valt. Je bent dan bevoegd om de loondoorbetaling op te schorten totdat de betreffende werknemer zich wel bereid toont om de instructie op te volgen.